Kończąc cykl poświęcony żonom Władysława II Jagiełły chcemy dziś przybliżyć Państwu sylwetkę ostatniej małżonki Władysława II Jagiełły – Zofii (Sonki) Holsztańskiej.

Zofia Holsztańska przyszła na świat w 1405 r. jako Sonka, imię Zofia przybrała podczas konwersji na katolicyzm, krótko przed zaślubinami w 1422 r. Pochodziła z litewskiego rodu książęcego. Poznała Jagiełłę w 1420 r., stosunkowo krótko po śmierci jego trzeciej żony Elżbiety. Sonka nie była jedyną kandydatką na kolejną żonę polskiego króla. Jagiełło otrzymał trzy propozycje zawarcia kolejnego małżeństwa. Zygmunt Luksemburski zaoferował mu, wraz z ogromnym posagiem w skład którego wchodził m.in. Śląsk, wdowę po swym bracie Władysławie IV. Oraz własną córkę. Kandydatura Zofii Bawarskiej upadła po namowach księcia Witolda, który forsował własną kandydatkę. Ponadto, Zofia miała ponad 40 lat nigdy wcześniej nie rodziła, nikła więc była szansa, ze wyda na świat potomstwo Jagiełły. Natomiast córka Zygmunta miała zaledwie 11 lat, więc jej kandydatury nie brano pod uwagę. Ostatnią kandydatką, zaproponowaną Jagielle przez księcia Witolda, była właśnie Sonka Holsztańska.

Małżeństwo zawarto w 1422 r., a koronacja królowej odbyła się 5 marca 1424 r. Sonka miała wtedy 17 lat, a Jagiełło 60 (lub 70). Różnica wieku nie budziła sensacji, wręcz przeciwnie. Była pożądana, gdyż zgodnie ówczesną wiedzą medyczną, panowało przekonanie, iż im młodsza partnerka tym większe szanse na zajście w ciążę. Posiadanie męskiego potomka miało ogromne znaczenie dla Jagiełły. Jego jedyna córka, Jadwiga, miała co prawda zagwarantowane prawa do tronu Polski, była jednak też zaręczona z Fryderykiem II Hohenzollernem, co przekładało się na oddanie tronu w ręce niemieckiej dynastii.

Według Długosza, Sonka była jedynie nieobyczajną, dziką, „ładną twarzą”, jednakże szybko odnalazła się na dworze Polski. Krótko po ślubie związała się ze stronnictwem proluksemburskim, a później zawiązała też własne stronnictwo. Zręcznie poruszała się po ówczesnej scenie politycznej, zarówno za życia męża, kiedy miała wpływ na obsadzenie ważnych stanowisk, jak i po jego śmierci, kiedy w znaczny sposób decydowała o życiu swych synów.

Pierwszego syna Sonka urodziła 31 października 1424 r.. Na cześć ojca nadano mu imię Władysław, a historia miała go zapamiętać jako króla Polski oraz Węgier Władysława III Warneńczyka. Drugi syn Sonki i Jagielły- Kazimierz Jan- zmarł niestety w niemowlęctwie. Ostatnim, trzecim synem był Kazimierz IV Jagiellończyk, urodzony 30 listopada 1427 r., późniejszy wielki książę litewski oraz król Polski.

Wokół Zofii Holsztańskiej roiło się od plotek, dotyczących jej niewierności. W tamtym czasie nie było to zjawiskiem niecodziennym. O zdradę oskarżano też wcześniejsze żony Jagiełły. Wynikało to z ogromnej różnicy wieku między małżonkami ale też z faktem, iż otaczały się osobami w podobnym do swojego wieku. Czy były to oskarżenia prawdziwe? Tego nie wiemy.

Zofia zmarła  21 września 1461, przeżyła męża o 27 lat. U schyłku swego życia zajmowała się kulturą i sztuką, ufundowała m.in. kaplicę św. Trójcy oraz ozdobny nagrobek Władysława Jagiełły. Zainicjowała również przekład pisma świętego na język polski. Rękopis znany jako Biblia królowej Zofii jest najstarszym znanym przekładem Biblii na nasz język. To dzięki niej Jagiellonowie stali się dynastią. To ona urodziła dwóch królów Polski, z których jeden mógł, gdyby nie zrządzenie losu, połączyć trwale koronę Polski z koroną Węgier.