Pogawędki o eksponatach

Malowane skrzynie

Do podstawowych elementów wyposażenia dawnej chaty na wsi łęczyckiej należały drewniane, malowane skrzynie zamykane na kluczyk. Obydwie wojny światowe spowodowały zniszczenie bądź bezpowrotną utratę wielu z nich. W naszym regionie zachowały się tylko nieliczne egzemplarze. Są dzisiaj prawdziwymi rarytasami. Zasługują więc, by zwrócić na nie szczególną uwagę.

Na terenie Łęczyckiego odnotowano dwa rodzaje skrzyń. Różniły się między sobą frontalnie umieszczonym motywem zdobniczym.

We wsiach położonych w północnej części naszego regionu, oddzielonego od południowej naturalną granicą w postaci rzeki Bzury, występowały skrzynie tzw. kujawskie. Miały wymiary 112 x 60 x 53 cm i powierzchnię frontalną podzieloną na trzy arkady. Ich kształt architektoniczny przypominał trójdzielne okna romańskiej kolegiaty w Tumie. Motyw zdobniczy wyobrażał dwubarwną, jasno i ciemnoczerwoną różę umieszczoną na długich, wygiętych liściach. Czasami kwiat otaczały malowane, białe krążki. Były to symboliczne i równocześnie magiczne znaki srebrnych monet lub drobnych pieniążków. Miały przyciągać pieniądze i sprawiać,by trzymały się one skrzyni. Wielość i różnorodność zdobień sprawiała, że skrzynie kujawskie określano także jako „sute” czyli bogate.

W części południowej regionu obowiązywały natomiast skrzynie tzw.łęczyckie. Wykonane z desek sosnowych miały formę prostopadłościanu o wymiarach 100 x 54 x 47 cm. Malowano je na kolor ciemnoniebieski (niemal granatowy) z dwoma prostokątami na ścianie licowej, ułożonymi symetrycznie. Umieszczony na nich ornament wyobrażał stylizowane kwiaty lilii, wyrastające z zielonych, wstęgowych liści. Rośliny stały sztywno osadzone w doniczce lub były ujęte w girlandę albo wianek.

Skrzynia wchodziła zwykle w skład wyprawy ślubnej (posagu, wiana), który panna młoda otrzymywała od swoich rodziców na nową drogę życia. Stąd jej naturalne nazwania: skrzynia posagowa (posażna) lub wianna. Służyła do przechowywania odzieży, bielizny pościelowej i osobistej.

Skrzynie posagowe zastąpione zostały w późniejszym okresie jednobarwnymi kuferkami z półokrągłym wiekiem.

Mamy szczęście,że zarówno skrzynię typie kujawskim, jak i łęczyckim posiadamy w swoich zbiorach. Można je podziwiać na naszej stałej ekspozycji etnograficznej.